Zelfzorg met kruiden - proefles | 24 apr 2025 | OWC

Zelfzorg met kruiden

Cursus van 10 zondagen in Antwerpen
Kruiden leren kennen en toepassen 

Het krachtigste is soms het simpelste. Wat bij momenten het moeilijkst te bereiken lijkt is de eenvoud. Zo is het ook met de terugkeer naar gebruiken die we al duizenden jaren kennen, maar die de laatste periode wat verloren zijn geraakt. Steeds meer mensen willen de dingen weer zelf in handen nemen: zelfzorg, zelfheling, zelfvoorziening, weg van het artificiële en terug naar de natuur.  Het ons opnieuw toe-eigenen van de kennis over planten en kruiden lijkt soms zo overweldigend, maar is uiteindelijk een terugkeer naar de eenvoud. De plant, de grond, de zon. 

Wij reiken in deze jaarreeks alles aan om met geneeskrachtige kruiden zelf aan de slag te gaan in verschillende aspecten van je leven.  We leren je om jezelf te genezen van alledaagse kwaaltjes en focussen op zelfzorg met eigengemaakte producten.

Zo kan je jezelf als mens versterken en je kennis doorgeven aan de volgende generaties. De herontdekking van de medicinale kruidenwereld brengt enorm veel plezier, kracht, gezondheid en creativiteit met zich mee en zorgt ook voor een herontdekking van jezelf. Hoe fier zouden onze voorvaderen niet zijn?
We keren terug naar het kleine (plantje) om zo het grotere geheel verder te helpen. We zijn hier tenslotte om de wereld hopelijk wat te verbeteren en het antwoord ligt vaak aan je voeten. Werken met kruiden kan je bewuster maken van de manier waarop je de natuur, je eigen gezondheid en de mensen om je heen benadert.

Planten zijn een beetje als vreemde mensen, sommige zijn verlegen, sommige iets extraverter, maar je kan ze allemaal leren kennen en er een diepere relatie mee ontwikkelen. Een vreugdekreet bij het weerzien van een oude kruidenvriend in de natuur hoort er ook wel eens bij.

In dit traject leren we geneeskrachtige kruiden toepassen en vertrekken we steeds vanuit verschillende kruidenbereidingen of hoe we nu onze kruiden moeten verwerken en toepassen. We bekijken verschillende bereidingen (tincturen, infusen, oliemaceraten,...) in elke les apart en we gaan er meteen praktisch mee aan de slag. Zo ontstaat er een overzicht van wat je allemaal kan doen met kruiden en wordt dit meteen gerealiseerd. Elke les bestaat dus uit een theoretisch en praktisch deel. Daarnaast zijn er ook lessen waarbij we de natuur intrekken en de kruiden in hun habitat leren herkennen.
 

Wat er allemaal aan bod zal komen en wat je zelf gaat leren maken:

1. Introductie, infusen en siropen

Tijdens de eerste les gaan we elkaar leren kennen en bekijken we wat er aan bod zal komen in deze jaarreeks over helende kruiden. We bespreken wat het betekent om ‘herborist’ te zijn of bezig te zijn met kruiden. Hoe verhoud je jezelf tot de natuur, de mensen om je heen en je eigen gezondheid? Waar moet je op letten als je kruiden gaat verzamelen, kweken, kopen, verwerken,... We gaan dieper in op de geneeskrachtige aspecten van elk kruid en hoe je kruiden kan herkennen, verwerken en samen laten komen. 

We bespreken de basis van het wildplukken. Hoe ga je te werk? Hoe herken je of determineer je een plant? Wat zijn de eerste dingen die je moet doen nadat je de kruiden hebt verzameld? We overlopen de voornaamste inhoudsstoffen en hoe dit kader ons kan helpen meteen meer zicht te krijgen op de werking van een geneeskrachtig kruid.

Ten slotte overlopen we welke verwerkingsvormen er allemaal bestaan, vermits deze jaarreeks als uitgangspunt neemt hoe we kruiden meteen kunnen verwerken, dus wat we er allemaal praktisch mee kunnen doen. 

Samen gaan we aan de slag met de twee misschien wel meest gebruikte vormen van kruidenbereidingen: infusen en siropen. 

Wat zijn kruideninfusen? Hoe bepaal je welke kruiden je kan combineren? Gebruik je gedroogde kruiden, verse kruiden, hoe warm moet je water zijn, hoe lang laat je kruiden trekken? Al deze vragen zullen beantwoord worden tijdens de les. Daarbij kijken we naar welke geneeskrachtige werking elk kruid heeft en of ze goed zullen ‘samenwerken’ in je infuus. Maak je een goede nachtrustinfuus? Of wil je iets verkwikkend? 

Tijdens het deel over siropen bekijken we welke soorten zoetstof er bestaan (ruwe rietsuiker, honing, ahornsiroop, appeldiksap,...) en in welke hoeveelheden we kruiden en zoetstof gebruiken. We bekijken mogelijke siropen in verschillende seizoenen. In de lente groeit bijvoorbeeld het overheerlijke maarts viooltje dat doet denken aan de snoepjes van de grootmoeders. Of gaan we in de lente de geneeskrachtige vlierbloesem plukken en in de herfst  de vlierbes zelf? Om ons voor te bereiden op de winter zal er tenslotte een zalige hoestsiroop worden gemaakt.

2. Wildpluk: paddenstoelen en herfstkruiden

Voor onze eerste wildplukervaring als groep trekken we de bossen en velden in. We bekijken wat we op ons pad tegenkomen, leren over de geneeskrachtige werking van de kruiden en paddenstoelen en hoe we er thuis mee aan de slag kunnen gaan. We bekijken hoe we verschillende soorten paddenstoelen kunnen herkennen, welke veilig zijn in gebruik en welke je als beginnende ‘mycoloog’ beter niet plukt. Wat groeit er rondom de paddenstoelen en wat probeert de natuur ons hiermee te vertellen? Hoe leeft alles wat bestaat in een bepaalde vorm van symbiose? Hoe werken paddenstoelen met bomen of zelfs met ons samen? 

De bessen aan de struiken geven ons nog een stevige vitamineboost voor de winter en de noten en zaden bezorgen ons nog goede vetten tegen de kou. Wortels geven ons kracht, dennennaalden houden onze longen gezond en de wondermooie herfstkleuren om ons heen verzachten ons gemoed.  

3. Haar en gelaat

We kijken in deze les concreet naar welke plantaardige ingrediënten en welke kruiden er specifiek beschikbaar zijn in onze omgeving en welke geneeskrachtige werking die hebben op je haar en  huid. Hoe kan vogelmuur bijvoorbeeld een helende werking hebben voor mensen met bepaalde huidproblematieken? Welke plantaardige olie dringt het diepste in je huid? Welke etherische oliën mogen (verdund) gebruikt worden op het haar en gelaat? Hoe kan toverhazelaar je huid omtoveren? Welke plantaardige producten zoals vermalen kruiden, klei of azijn kan je allemaal in je haar gebruiken? We werken hier voornamelijk met kruidenpoeders en verschillende soorten klei. We passen de reeds opgedane kennis uit de vorige lessen toe en gaan creatief aan de slag. We werken zoals in alle lessen zeer ervaringsgericht en gaan voelen, proeven, ruiken…

4. Etherische oliën en hydrolaten

De namen etherische of essentiële oliën zeggen al veel. Ze bevatten de essentie van een plant op zo’n krachtige wijze dat we er zeer bewust mee leren omgaan. Hydrolaten zijn een wonderbaarlijk bijproduct van etherische olie. We zullen beiden doorheen deze jaarcyclus blijven gebruiken in allerhande kruidenbereidingen.

We bekijken in deze les verschillende soorten etherische oliën en hydrolaten. Welke stromingen of visies bestaan er hierover (Franse, Duitse, Engelse) en hoe passen we ze toe op een veilige en heilzame manier? Hoe kunnen we etherische oliën uitwendig gebruiken op de huid (massage) of hoe kunnen we ze op een zachte manier tot ons nemen via inhalatie (verdamping)? Op welke manier kunnen we hydrolaten en etherische oliën op geneeskrachtige wijze leren kennen en toepassen?

5. Kruidenazijn en oximels

Hoe kunnen we honing en appelazijn inzetten om de geneeskrachtige werking van kruiden te versterken, ze te bewaren en ze beter opneembaar te maken? Wat bedoelt men met de termen acetotherapie en apitherapie?

We kijken naar welk onderdeel van het kruid, welke inhoudsstoffen we telkens nodig hebben en in welk extractiemiddel het kruid het beste tot zijn recht komt. Hoe maken we zelf makkelijk probiotische appelazijn en welke kruiden komen hierin volledig tot hun recht? Wat is de rol van honing in kruidenbereidingen? Hoe lang laten we een bereiding staan? Samen maken we geneeskrachtige en ineens ook overheerlijke bereidingen. We reiken je alles aan om in je verdere leven creatief aan de slag te kunnen gaan met honing en azijn.

6. Kompressen

In deze les focussen we op kompressen. Hoe kan je geneeskrachtige planten rechtstreeks op de huid gebruiken? Wat doet smeerwortel met spieren, pezen en botten? Hoe kan je zweren en andere huidkwalen behandelen en wat is de wonderbaarlijke werking van een gemberkompres?

7. Mannen- en vrouwenkruiden

We leren vrouwenkruiden kiezen die kunnen ondersteunen bij specifieke en verschillende fasen in een vrouwenleven. Denk aan de eerste menstruatie, met nadien de veiligheid van de maandelijkse cyclus. Of hoe interessant kan de menopauze zijn. Kruiden zoals frambozenblad en vrouwenmantel kunnen ondersteuning bieden tijdens de menstruatie, terwijl salie en hop verlichting kunnen brengen tijdens de menopauze. Deze kruiden worden al eeuwenlang gebruikt. 

Voor de mannenkruiden kiezen we dan weer om de man te ondersteunen de beste versie van zichzelf te zijn. Zo kan brandnetelwortel bijvoorbeeld ondersteuning bieden voor een gezonde prostaat, terwijl ginseng kan helpen bij het verhogen van energie en vitaliteit. 

Het is interessant om te zien dat sommige kruiden een voorkeur lijken te hebben voor vrouwen, terwijl andere kruiden eerder aansluiten bij mannen, met voor ieders een passend puzzelstukje: een passend kruid. Door deze kruiden te begrijpen kunnen we niet alleen onze gezondheid ondersteunen, maar ook een diepere band creëren met de natuur in onszelf.

8. Oliemaceraten en balsems

Welke kruiden worden het best verwerkt in een olie? We bouwen voort op de opgedane kennis van vorige lessen en bekijken de verschillende manieren waarop oliën invloed hebben op je huid en welke kruiden we erin kunnen verwerken. Calendula voelt zich bijvoorbeeld optimaal in plantaardige olie en heeft een zeer brede werking. Welke planten kunnen in olie verwerkt worden om gespannen spieren te ontspannen en hoe kan je kruidenolie gebruiken in combinatie met etherische olie en bijvoorbeeld bijenwas bij het maken van een balsem? Balsems zijn prachtige bereidingen en kunnen ons ondersteunen tijdens periodes van verkoudheden, spierpijnen, huidkwaaltjes en kunnen een sterke zekerheid en troost vormen in je leven. Denk maar aan de sussende bewegingen van het insmeren van borst en rug als je als kind ziek in bed lag.

9. Tincturen

Welke kruiden geven hun geneeskrachtige aspecten af in een drager als alcohol? Wat betekent een 'moedertinctuur'? Welke percentages of graden gebruiken we, afhankelijk van een bepaald aspect waarop we willen focussen in het kruid? Hoe kunnen tincturen ons bijvoorbeeld ondersteunen tijdens de seizoensovergang? Welke rol kunnen planten als echinacea of mariadistel spelen in ons leven? En hoe kunnen we tincturen verwerken in de reeds geziene kruidenbereidingen zoals bijvoorbeeld siropen?

10. Wildplukken

Samen trekken we weer de natuur in. We gaan op kruidenavontuur en ontdekken kruiden in hun natuurlijke habitat.
We beginnen met de regels van de kunst. Hoe kunnen we de natuur (en dus ook onszelf) respecteren en hoe gaan we verantwoordelijk te werk tijdens het wildplukken? Wat kunnen we maken of hebben we reeds doorheen deze jaarcyclus gemaakt met de planten die we onderweg tegenkomen? We sluiten af met een mooie reflectie over wat we geleerd hebben en danken moeder aarde voor haar overvloedige schatten in de natuur.
 

Cursuslocatie wildpluklessen

De wildpluk les van 3/11/24 vindt plaats bij De Dobbelhoeve (Goorstraat 43, 2970 Schilde), de wildplukles van 25/5/25 vindt plaats bij De Oude Landen (Lindenlei 69, 2180 Ekeren). Beide locaties zijn bereikbaar met het openbaar vervoer.